دکتر زندگی خانواده، عشق، محبت، تحول
در يك رابطه ي عاشقانه، بسيار محتمل است كه كسي به شريك زندگي اش معتاد شود، چرا كه اعتياد فقط به عادت كردن به مواد مخدر، مواد روانگردان يا دارويي خاص منحصر نمي شود، بلكه اغلب از عاملي سرچشمه مي گيرد كه بايد آن را در شخص معتاد جستجو كرد. در روابط عاشقانه، اين حامل اعتياد، نياز شديد به تداوم يك رابطه ي ناسالم با فردي خاص است. اما آيا داشتن هر نوع رابطه ي عاشقانه يا احساس تعهد و تمايل، يك نوع اعتياد محسوب مي‌شود؟ چگونه مي شود يك رابطه ي اعتيادگونه را از رابطه ي سالم عاشقانه تشخيص داد؟ براي اين كار لازم است نشانه هاي اعتياد به عشق را بشناسيم.
نخستين نشانه: نخستين نشانه ي رابطه ي اعتيادگونه، كيفيت اضطراري آن است، به اين معنا كه آزادي و قدرت انتخاب را فرد براي اين كه در اين رابطه بماند يا برود، محدود و يا نابود مي كند. در اين حالت، قضاوت عيني فرد و ديگران به او مي گويد باقي ماندن در اين رابطه به صلاحش نيست و اميدي هم به بهبود آن وجود ندارد. اما فرد قادر نيست هيچ اقدام مؤثري براي پايان دادن به اين رابطه انجام دهد. اين فرد درست مثل كسي كه به موادمخدر معتاد است، با اين كه مي داند ماده ي مخدر براي او مضر است باز هم به سمت آن كشيده مي‌شود و مدام به خود تلقين مي‌كند: «بايد اين شخص را حفظ كنم…» يا «بدون او احساس كمبود مي‌كنم…». وجه افتراق و تفاوت رابطه ي عاشقانه ي سالم با رابطه ي اعتيادگونه در اين مرحله، اين نكته است كه در حالت دوم فرد به طور كامل درگير رابطه‌‌ا ي ناسالم و آزار دهنده است.
نشانه ي دوم: دومين نشانه ي رابطه ي اعتياد گونه همان احساس وحشتي است كه به افراد معتاد به مواد مخدر دست مي دهد؛ وحشت كه مبادا به آنچه به آن معتادند، دسترسي نداشته باشند.
معتادان به مواد مخدر، وقتي موادشان تمام مي شود، وحشت مي كنند. اشخاصي هم كه در يك رابطه ي اعتيادگونه قرار دارند، از فكر اين كه اين رابطه قطع شود و به پايان برسد وحشت دارند.
بسيارند كساني كه در يك رابطه ي ناخوشايند قرار دارند اما حتي از فكر اين كه حتي تلفني به طرف مقابلشان اطلاع دهند از ادامه ي اين رابطه خسته شده اند دچار وحشت زدگي مي شوند. براي همين مدام براي خود دليل مي آورند و خودشان را توجيه مي كنند كه بايد به اين رابطه تن دهند. وجه افتراق اين مورد با انواع ارتباط سالم در اين است كه گذشته از تفاوت هاي ديگر، هيچ يك از دلايلي كه فرد براي باقي ماندن در اين رابطه بر مي شمارد، به خودي خود آن قدر قوي و مجاب كننده نيست كه در كنار جنبه هاي منفي رابطه، تعادل ايجاد كند.
نشانه ي سوم: سومين نشانه ي رابطه ي اعتيادگونه، نشانه هاي ناشي از ترك اعتياد است. وقتي اين رابطه قطع مي شود آثار مخربي بر جا مي گذارد و حتي اين احتمال وجود دارد كه كساني كه به يك رابطه ي مخرب پايان مي دهند، بسيار بيش از كساني كه مواد مخدر (حتي هروئين) را ترك مي كنند آزرده و ناراحت شوند.
اين افراد اغلب با آلام جسماني شديد دست و پنجه نرم مي كنند و به مشكلاتي از قبيل درد در ناحيه ي قفسه ي سينه، معده درد و شكم درد دچار مي شوند. تحريك پذيري، افسردگي و احساس بي پناهي و بي كسي از جمله ساير نشانه هايي است كه افراد در پي ترك رابطه ي اعتيادگونه مشاهده مي كنند.
چهارمين نشانه: چهارمين نشانه ي رابطه ي اعتيادگونه، احساس پيروزي، آزادي و موفقيتي است كه به شخص بعد از دوران سوگ يا ترك دست مي‌دهد.
اگر اغلب اين نشانه ها در رابطه اي وجود داشته باشد، مي توان مطمئن بود كه رابطه، رابطه ي ناسالم اعتيادگونه است كه در آن عوامل اعتياد به قدري نيرومند هستند كه اختيار فرد را به دست مي گيرند و به او اجازه نمي دهند سررشته ي امور را خود در دست گيرد. به هرحال آنچه مسلم است و نمي توان انكارش كرد اين نكته است كه در هر رابطه ي عاشقانه اي، تا اندازه اي عوامل اعتياد وجود دارند. البته اين پديده در حد عادي، نه تنها بد نيست بلكه مي تواند رابطه ي عاشقانه را مستحكم كند. اما آنچه سبب مي شود رابطه اي كه به ما احساسي خوشايند مي دهد به يك رابطه ي بيمارگونه ي اعتيادآور تبديل شود، وجود نيرويي عظيم و مهار نشدني است كه اجبار، اضطرار و وحشت جدايي پديد مي آورد و فرد را از آزادي هاي اصلي و ضروري اش محروم مي كند؛ اجبار، اضطرار و وحشتي كه او را مجبور مي كند با هر تنگنايي كنار آمده و حتي وقتي از رابطه اش احساس شادي و رضايت و خشنودي حقيقي و عميق نمي كند، به آن تن دهد و همچنان به آزار روحي و رواني خود تداوم بخشد.
منبع: مجله راز، از سري مقالات عشق و اعتياد / استانتون پيل، هووارد هال پران؛ ترجمه : مهرنوش صفايي
