شخصيت همسر آينده‌ات را می شناسی؟ (روان‌ شناسی شخصيت)

در دوره‌ ی نامزدی، يكي از كارهای ضروری، شناخت شخصيت طرف مقابل است. البته نبايد تصور كنيم دو نفري كه می خواهند با هم ازدواج كنند بايد دارای یک نوع شخصيت باشند. گاهی دو شخصيت متفاوت مكمل هم محسوب می شوند، در كنار هم بهتر رشد می كنند و به موفقيت‌ها و لذت‌های بيشتری می رسند. اما گاهی هم اين تفاوت‌ها نه‌ تنها سازنده نيست، بلكه فرساينده است. دو نفری كه با هم لجبازی می كنند و هر چه می ريسَند پنبه میشود، هيچ‌ وقت در كنار هم به رشد و آرامش دست نخواهند يافت. به همين دليل آگاهی از شخصيت طرف مقابل بسيار مهم است. مزيتش اين است كه آگاهانه وارد فضايی متفاوت میشويم و با آموختن چگونگی رفتار با تيپ مخالف، طرز برخورد با شريک زندگی مان را ياد می گيريم.

لابد شنيده‌ ايد كه بعضي‌ها بعد از سال‌ها زندگي به اين نتيجه مي‌رسند كه با هم جور نيستند و با هم همخواني ندارند و تحملشان تمام مي‌شود و مي‌خواهند جدا شوند. چرا از اول متوجه نشويم كه به هم نمي‌خوريم و بعد از سال‌ها رنج بي‌نتيجه به اين حقيقت برسيم؟!

هميشه پيشگيري بهتر از درمان است.

پس برويم به سراغ اصل مطلب، يعني فنون شخصيت‌شناسي.

البته كاربرد اين فنون فقط به قبل از ازدواج منحصر نيست. همچنين تنها كاربردش شناسايي شخصيت كسي كه مي‌خواهيم با او ازدواج كنيم هم نيست. بلكه بهتر است شخصيت هر كسي را كه با او زندگي يا كار مي‌كنيم، بشناسيم تا ارتباطمان بهتر، مفيدتر و لذت‌بخش‌تر باشد. پس لازم است اين روش‌ها را بلد باشيم تا شاد و پربار و عميق زندگي كنيم. وقتي شخصيت مردم را بشناسيم، از خيلي از كارهايشان رنج نمي‌بريم، چون دليلش را مي‌دانيم. وقتي شخصيت خود را بشناسي، بهتر مي‌تواني با خودت كنار بيايي و از توانمندي‌هايت استفاده‌ ي بهتري بكني. اين مسأله‌ ي پيش‌ پا افتاده‌ اي نيست. به اعتقاد من، ما بايد هر مهارتي را كه زندگي‌مان را شيرين‌تر و پربارتر مي‌سازد و ارتباط ما را با خودمان و ديگران زيباتر و جذاب‌تر، لذت‌بخش‌تر مي‌كند، ياد بگيريم. نظر شما چيست؟

تيپ شخصيتي آدم‌ها بر چهار محور اصلي استوار است و از درهم‌آميختن اين محورها شانزده تيپ متفاوت به وجود مي‌آيد كه شما بي‌ترديد در يكي از اين دسته‌ها قرار مي‌گيريد. هر محور دو قطب دارد كه در مقابل هم قرار دارند. پس هر محور با دو قطبش مشخص مي‌شود:

1- آدم‌ها يا درون‌گرا هستند يا برون‌گرا.
2- يا شمّي هستند يا حسي.
3- يا داوري‌ كننده هستند يا ملاحظه‌ كننده.
4- يا متفكر هستند يا عاطفي (احساسي).

خوب، حالا ببينم ويژگي‌هاي هر يك از اين آدم‌ها چيست.

محور اول، يعني محور برون گرا ـ درون گرا:

تاكنون چند بار هر كدام از اين ويژگي‌ها را در ديگران محكوم كرده‌ايد؟ به‌عنوان مثال: «چرا حرف نمي‌ زني؟ حوصله‌ ام سر رفت»؛ «چرا اين‌قدر پرحرفي مي‌ كني؟ سرم درد گرفت»؛ «تو مثل جغدي. مدام مي‌ خواهي يك گوشه كز كني، از آدم به دوري»؛ «بچه، حواست را جمع كن، چقدر بي‌ دقتي. ببين خواهرت چقدر متين و آرام مي‌نشيند. تو هميشه مي‌خواهي خودنمايي كني»؛ «تو هميشه همين‌ طوري. بي‌ گدار به آب مي‌ زني، كمي محتاط باش. اول فكر كن، بعد حرف بزن.»

اين جمله‌ ها به گوشتان آشناست، نه؟ شما از اين غافليد كه اين ويژگي‌ها جزو شخصيت طرف مقابل است. البته منظورم اين نيست كه اين صفات قابل تعديل نيست يا بي‌ چون‌ و چرا بايد آن‌ها را پذيرفت، بلكه منظورم اين است كه نبايد كسي را بابت داشتن اين صفات سرزنش كرد.

حالا بپردازيم به محور دوم، يعني محور شمّي ـ حسي:

حالا ببينيد چقدر بعضي پدرها و مادرها به بچه‌ شان مي‌گويند به دنبال هنر نرود و بايد در رشته‌ اي علمي يا فني تحصيل كند چون: «توي هنر نان نيست»! يا چقدر به بعضي‌ ها گفته‌ ايم: «واضح حرف بزن. من نمي‌فهمم تو چه مي‌گويي.» يا ديگران را نصيحت مي‌كنيم كه: «بابا اين مدركت را بگير، بعد هر كاري دلت خواست بكن.» يا: «اين‌همه بدو بدو كردي، يك مدرك درست و حسابي هم نگرفتي.» يا: «چقدر فضول و كنجكاوي، كاري به كار ديگران نداشته باش. به ذهنت نظم بده تا اين‌ قدر فراموشكار نباشي.»

تمام اين توصيه‌ ها منطقي به نظر مي‌رسد، اما با شخصيت اين افراد همخوان نيست. اگر مي‌خواهيم فردي بهتر شود، تنها راه همان كمك‌ كردنِ ماهرانه به اوست تا صفاتش را تعديل كند و اگر مقاومت نشان داد و ما هم نتوانستيم تغييرش بدهيم، بهتر است واقعيت را قبول كنيم و اجازه ندهيم اين مسأله باعث تشنج شود. واكنش مناسب مهم‌ترين اقدام است.

حالا محور سوم، يعني محور فكري ـ احساسي:

مي‌بينيد كه قاطعيت از ويژگي‌هاي آدم فكري است و ترديد و احتياط از ويژگي‌هاي آدم احساسي. رسمي‌ بودن از ويژگي‌هاي افراد فكري است و صميمي‌تربودن و تعريف و تمجيد كردن، از ويژگي‌هاي احساسي‌ هاست. اگر دقت كرده باشيد، مي‌بينيد كه بارها ديگران را بابت داشتن يك يا چند تا از اين ويژگي‌ها سرزنش كرديد و دعوا و مرافعه راه انداخته‌ ايد. حالا بايد ببينيد با اين ويژگي‌ها چه مي‌شود كرد. چطور مي‌شود با آن‌ها كنار آمد و چطور مي‌شود به طرف كمك كرد به تعادل برسد.

حالا نوبت محور چهارم، يعني محور داوري‌ كننده ـ ملاحظه‌كننده‌ است:

حالا گمان مي‌كنم خودتان مي‌توانيد حدس بزنيد كه تا حالا چه كساني را بابت ويژگي‌هاي اين جدول‌ها محكوم كرده و دعوا و مرافعه راه انداخته‌ ايد، يا چه كساني شما را بابت داشتن اين صفات سرزنش كرده‌ اند و باعث آزار شما شده‌ اند. به‌ عنوان مثال: «چرا اتاقت نامرتب است؟»؛ «چرا به قواعد و مقررات عمل نمي‌ كني؟»؛ «چرا آن‌قدر يواش راه مي‌ روي؟ تند بيا ديگر!»؛ «تو منطقي نيستي، اين كارها چيست كه انجام مي‌ دهي؟»؛ «بابا دست از سر اين پيراهن گل و گشاد بردار! آدم حالش از ريختت به هم مي‌خورد!»

باز هم منظور اين نيست كه بايد همه را همان‌طور كه هستند بپذيريم و ديگران هم موظفند ما را همين‌طور كه هستيم قبول كنند، بلكه منظور اين است كه با شناخت شخصيت افراد و پذيرفتن واقعيت، به جاي سرزنش‌ كردن و دلخور شدن و اذيت‌ شدن و اذيت‌ كردن، مي‌شود دنبال راه‌حل بود و به كمك كتاب‌ هاي روان‌شناسيِ خوديار يا مشاوران آگاه، به اين روش‌ها و راه‌حل‌ها اِشراف پيدا كرد و به خود و ديگران كمك كرد که هر صفت، از حد افراط به حد اعتدال برسد. اما نكته‌ ي مهمي كه با خواندن اين چهار جدول ممكن است به ذهن شما برسد اين است كه مي‌بينيد ويژگي‌هاي شما در حد وسط است؛ يعني بعضي از صفات درون‌گراها را داريد و بعضي از صفات برون‌گراها را. بنابراين به اين نتيجه برسيد كه جدول دقيق نيست. اما نه، اين‌طور نيست. اين جدول‌ها نشان‌دهنده‌ ي آدم‌هايي است كه به‌طور كامل جزو اين گروه قرار مي‌گيرند، يعني به‌ طور كامل درون‌ گرا يا برون‌ گرا هستند. اما واقعيت اين است كه بين اين دو قطب، طيفي قرار دارد كه اغلب آدم‌ها در آن قرار دارند. بگذاريد شكل اين طيف را به‌صورت ساده براي‌تان رسم كنم.

برون گرا                                درون‌ گرا

اگر ويژگي‌هاي بيشتر به برون‌گراها شبيه باشد، جاي شما بين نقطه‌ي B و A قرار دارد و بسته به‌شدت برون‌ گرا بودن، شما از نقطه‌ ي B  به نقطه‌ي A نزديك‌تر مي‌شويد. ولي اگر ويژگي‌هايتان بيشتر به درون‌گراها شبيه باشد، بين نقطه‌ي C و B قرار داريد و بسته به‌شدت درون‌گرا بودنتان، به نقطه‌ي C نزديك‌ تر مي‌شويد. كسي كه نيمي از صفات درون‌گراها و نيمي از صفات برون‌گراها را دارد، در نقطه‌ي B قرار دارد. اين افرادِ ميانه‌ حال اغلب با عده‌ ي بيشتري سازگاري دارند، چون نه خيلي با درون‌گراها فاصله دارند و نه خيلي با برون‌گراها. درست به همين دليل ويژگي‌ها مشترك (حدود پنجاه ـ پنجاه) هم مي‌توانند درون‌گراها را تحمل كنند و هم برون‌گراها را. البته نمي‌توانيم بگوييم اين‌ها بهترين شخصيت را دارند. همه‌ ي شخصيت‌ ها در جاي خود كارآيي لازم را دارند و بهترين شخصيت، آن است كه هر فرد با تعليم‌ دادن به خودش به دست مي‌آورد، يعني شخصيتي كه مهارت مهار ويژگي‌هاي خود را به دست مي‌آورد و قدرت متعادل‌كردن ويژگي‌هاي ديگران را هم دارد. مي‌ توانيم بگوييم اين يك اصل است كه آدم پرورش‌ يافته و خود شكوفا از آدم بدوي و آموزش‌ نديده، كامل‌تر و بهتر است.

از درهم‌آميختن اين چهار محورِ دو قطبي، شانزده شخصيت به‌ وجود مي‌آيد كه در مقاله های بعدي، ويژگي‌هاي هر يك از آن‌ها را توضيح مي‌دهيم.

منبع: مجله راز، مهدی رحمانی