دکتر زندگی خانواده، عشق، محبت، تحول
سال ها پیش، شنیدم خانمی (که عنوان «معلم» را یدک می کشید) در یکی از کلاس های درس خود، به شاگردانش گفته بود:
«بچه ها، اگر دلتان می خواهد همیشه از اعتماد به نفس برخوردار باشید، در هر محیط و موقعیتی که قرار گرفتید، خیال کنید همه گوسفندند»!
اگر چه چنین شیوه ای در ابتدا به نظرم مسخره و نادرست آمد، تصمیم گرفتم صحت و سقم آن را تجربه کنم، پس یک روز شروع کردم. اتفاق عجیبی افتاد؛ من اعتماد به نفس پیدا کردم! وقتی در خیابان راه می رفتم احساس می کردم همه ی کسانی که در پیاده روها در حال آمد و شد هستند، کسانی که داخل خودروهایشان نشسته اند، آن ها که در مغازه ها رفت و آمد می کنند، خلاصه همه و همه، گوسفندند! البته هیچ دلیلی هم نداشت که من در مواجهه با «گوسفندان» دچار اضطراب شوم. انسان ها را به‌صورت گوسفندانی می دیدم که روی دو پای خود در حرکتند؛ یا بر فرض داخل یک مغازه ی آب‌میوه فروشی به خوردن شیرموز مشغولند! من که تا قبل از آن، در بسياري از موقعیت ها و برخوردهای اجتماعی دچار کم رویی و ترس و اضطراب بودم یا در موقعیت های خاص، قلبم به شدت می تپید و چه بسا صورتم سرخ می شد، حالا با چنان جرأت و جسارتی با مردم (بخوانید گوسفندان) صحبت می کردم که خودم شگفت زده شده بودم. تا این که پس از روزی سرشار از اعتماد به نفس (!) شب هنگام به خانه رفتم. تصمیم داشتم این احساس خوب را همچنان حفظ کنم، اما به محض ورود به خانه دچار تردید شدم. قضیه شوخی بردار نبود. برای تداوم و گسترش این احساس، چاره ای نبود جز این که اعضای خانواده ام را نیز گوسفند تصور کنم.
در ادامه بخوانید: باورهای نیرومند شماخدایا چه باید کرد؟! من سالها از اهمیت و عظمت پدر و مادر شنیده بودم؛ از این که اطاعت از پدر و مادر و احسان و از همه مهم تر احترام به ایشان چه جایگاه و ارزش و پاداش فوق العادهای دارد و تا چه حد موجب خشنودی پروردگار، نزول برکات و موفقیت و نیکبختی انسان می شود.
حالا چگونه می توانستم به این شیوه ی تحقیر آمیز به آنان نگاه کنم؟! به ويژه در بیرون، در برخی موارد به آن گوسفندان (مردم) پرخاش هم کرده بودم؛ اما هرگز به خودم اجازه نمی دادم این ترفند مؤثر(!) را در مواجهه با اعضای خانواده هم به کار ببندم، حتی اگر بهترین نتایج ظاهری را داشته باشد. در همین تردیدها و انکارها بودم که چیزی به ذهنم خطور کرد و بیدارم کرد. با خود گفتم:
«آن خانم که شاگردانش را (و غیر مستقیم مرا) راهنمایی کرده و چنین رهنمودی برای کسب اعتماد به نفس صادر فرموده، خودش هم در آن لحظه بچهها را (و غیر مستقیم مرا) گوسفند فرض کرده بود!؟»
بله، پاسخ مثبت بود. او داشت گوسفندانش را راهنمایی می کرد. ناگهان خشم سر تا پایم را فرا گرفت. از این که کسی مرا حیوان فرض کرده باشد برای آن که اعتماد به نفس خود را بالا ببرد، حالم دگرگون شد. تک تک صحنه های روزی که پشت سر گذاشته بودم به ذهنم آمد. از برداشت و تصور و برخورد و رفتارم، شرمسار شدم. من که تا همین چند دقیقه ي پیش، از آن اعتماد به نفس کاذب، سرمست و مسرور بودم، به یکباره فرو ریختم. البته همچنان راه ایجاد اعتماد به نفس را نمی شناختم، اما مطمئن بودم و یقین داشتم که انسان می تواند انسان های دیگر را پاک، خوب، محترم و ارزشمند فرض کند و از اعتماد به نفس بایسته و شایسته هم برخوردار باشد.
اعتماد به نفس کاذب چیست؟
اعتماد به نفس حقیقی آن است که با تکیه بر باورها و رفتارهای صحیح ایجاد و تقویت شود؛ در مقابل، اعتماد به نفس کاذب آن است که به واسطه ی یک باور غلط، غیر واقعی و دروغین و بر پایه ی رفتارهای نادرست ایجاد شود. به عنوان مثال، عدهای با تحقیر، خرد کردن و احمق فرض کردن دیگران می خواهند به اعتماد به نفس برسند. حتی بعضی با ایجاد فضای ترس و تهدید، می خواهند احساس خود برتر بینی و اعتماد به نفس کنند!
عهد و پیمان ما با یکدیگر این است که می خواهیم اعتماد به نفس داشته باشیم به شرطی که هرگز باوری نادرست در وجودمان شکل نگيرد و رفتارمان براساس حفظ حرمت و کرامت دیگران باشد. ما هرگز اعتماد به نفسی را که با تحقیر و آدم به شمار نیاوردن دیگران ایجاد شود نمی خواهیم؛ هرگز.
در ادامه بخوانید: مهارت صحبت در جمعآيا اعتماد به نفس منجر به غرور مي شود؟
اعتماد به نفس بايد بر ادب و حفظ حرمت و كرامت ديگران مبتني باشد. شايد شما هم كساني را ديده باشيد كه به ظاهر از اعتماد به نفس كافي برخوردارند اما در عين حال دچار نوعي غرور و خود بزرگ بيني هم هستند. اين افراد با ديگران چنان رفتار مي كنند كه پيداست آن ها را به ديده ي تحقير مي نگرند و خود را در مقامي بهتر و بالاتر مي پندارند. ولي آيا اعتماد به نفس و تكبر لازم و ملزوم يكديگرند؟ آيا پرورش اعتماد به نفس انسان را به اين سمت و سو مي برد كه ديگران را پست و حقير بداند و خود را توانمند و شايسته و بهتر از ديگران بينگارد؟ متأسفانه عده اي بر اين باورند كه اعتماد به نفس به اين معناست كه خود را در مقام مقايسه، بالاتر و سرتر و بهتر بدانند. طبيعي است كه اين پندار نادرست آنان را به سمت غرور و خود بزرگ بيني سوق دهد. در واقع اين عده در همان حال كه براي پرورش اعتماد به نفس، به تمرين و تلاش مشغولند، روز به روز به صفت زشت و قبيح تكبر آلوده تر مي شوند. آنچه در اين ميان رخ مي دهد اين است كه ناظر و تماشاگر بيروني كه از ضعف اعتماد به نفس رنج مي برد، با مشاهده اين جماعت هرگز به پرورش اعتماد به نفس ترغيب نمي شود بلكه بر اثر تنفر بديهي از افراد متكبر، به آن بي رغبت خواهد شد.
در آموزه هاي ديني و اخلاقي ما فروتني از صفات برجسته برشمرده شده و بر آراستن خود به اين ويژگي ممتاز تأكيد شده است. پيامبران و اولياء الهي الگوهاي عملي در اين زمينه و سرشار از تواضع بوده اند. شخصيت هاي عالي و مورد تأييد عقل و شرع (و البته مورد علاقه ي مردم) هرگز غرور و تكبر نمي ورزند و نوع برخوردشان با مردم فروتنانه است.
اعتماد به نفس به عنوان ويژگي مثبت هرگز به فروتني انسان لطمه نمي زند و انسان را دچار غرور نمي كند؛ به شرط آن كه تعريف درستي از آن داشته باشيم و با تكيه بر تعريف‌ها و باورهاي نادرست به بيراهه نرويم.
منبع: مجله راز
